De VriendenLoterij Eredivisie floreert als nooit tevoren

Na het zeventiende speelweekend zijn de kaarten voorlopig geschud. PSV is voor het derde jaar op rij winterkampioen, terwijl N.E.C. en FC Groningen het kalenderjaar knap afsluiten in de top 5. Telstar droeg op de laatste speeldag van de eerste seizoenshelft de rode lantaarn over aan NAC.

Vergeleken met eerdere jaren is de competitive balance verder toegenomen. Het puntenverschil tussen de koploper en hekkensluiter is geslonken van 37 punten in 2023 en 38 punten in 2024, naar 33 punten dit seizoen. 

Feyenoord verzamelde in de eerste seizoenshelft 35 punten, het laagste aantal ooit voor een nummer twee sinds het seizoen 2013/’14 (Ajax: 34).

De strijd om de derde plaats is eveneens ongekend spannend. Slechts twee keer eerder deze eeuw had de nummer drie na zeventien wedstrijden niet meer dan 29 punten: sc Heerenveen in 2001/’02 en PEC Zwolle in 2014/’15.

Ook in de middenmoot is de spanning groter dan voorheen. Sparta staat met 23 punten op de tiende plek, een aantal dat in eerdere seizoenen vaak goed was voor een plek in het linkerrijtje of zelfs de top zes (2023).

En ook onderin worden relatief veel punten gepakt. De laatste keer dat de nummer achttien van de competitie dertien punten of meer in de winterstop had, was in het seizoen 2013/'14 (N.E.C. met 15 punten).

De toegenomen spanning vertaalt zich ook naar het veld. De wedstrijden in de VriendenLoterij Eredivisie zijn attractiever dan ooit. Met gemiddeld 28,4 schoten per wedstrijd (waarvan 10,5 op doel) wordt dit seizoen het hoogste aantal schoten genoteerd sinds het seizoen 2011/'12. 

Het merendeel van die schoten eindigden tussen de doelpalen. Met een gemiddelde van 3,26 doelpunten per duel is alleen het seizoen 2018/’19 (3,47) productiever geweest. In vergelijking met de andere Europese topcompetities wordt er dit seizoen nergens vaker gescoord dan in Nederland.

De keerzijde van het aanvallende spel is een daling van het aantal clean sheets. Gemiddeld wordt per wedstrijd nog 0,39 keer de nul gehouden, terwijl dat percentage in voorgaande jaren rond de 50% lag.

Opvallend is bovendien dat alle clubs uit de huidige top drie al meer dan twintig tegendoelpunten hebben geïncasseerd. Een unicum in de geschiedenis van de competitie. De laatste keer dat het überhaupt gebeurde dat twee clubs uit de top 3 na zeventien wedstrijden op twintig of meer tegengoals stonden was in het seizoen 1987/'88.

Een 0-0 gelijkspel is een zeldzaamheid dit seizoen. De eerste en tot nu toe enige 0-0 viel pas na honderd gespeelde wedstrijden (FC Twente - Telstar op 7 november). In de vijftien seizoenen daarvoor eindigden gemiddeld 14,5 wedstrijden per seizoen zonder doelpunten.

Het record voor het laagste aantal 0-0’s in één seizoen ligt daarmee binnen handbereik. In 1962/’63 eindigden slechts acht van de 240 wedstrijden in een brilstand. Ondanks het hogere aantal wedstrijden in het huidige competitieformat (306) behoort een nieuw record tot de mogelijkheden.

De groeiende spanning en attractiviteit weerspiegelen zich ook op de tribunes. In de eerste seizoenshelft waren de stadions van de achttien clubs gemiddeld voor 96% gevuld. Het hoogste bezettingspercentage van de afgelopen tien seizoenen.

Met deze bezettingsgraad behoort de VriendenLoterij Eredivisie, samen met de Premier League en de Bundesliga, tot de best bezochte competities van Europa. De stijgende lijn is al langer zichtbaar: waar de bezettingsgraad in 2022/’23 nog 89% bedroeg, groeide deze vorig seizoen naar 93% en bereikt dit seizoen een nieuw hoogtepunt.

Zelfs vóór de coronapandemie werden dergelijke percentages niet gehaald. In de seizoenen 2018/’19 en 2019/’20 lag de bezettingsgraad respectievelijk op 88 en 86 procent.

Het gemiddeld aantal toeschouwers per wedstrijd staat dit seizoen op 19.897. Dat is een stijging van ruim 8% ten opzichte van de afgelopen jaren. In 2022/’23 lag het gemiddelde op 18.486, in 2023/’24 op 18.192 en vorig seizoen op 19.361.

Deze groei wordt mede verklaard door het feit dat bij veel clubs alle seizoenkaarten zijn uitverkocht en losse kaarten vaak alleen nog via het secondary ticketingplatform verkrijgbaar zijn. Daarnaast hebben clubs als NAC Breda en Telstar de stadioncapaciteit vergroot vanwege de toenemende vraag.

Niet alleen in de stadions, maar ook voor de televisie blijft de belangstelling groeien. Waar in het seizoen 2018/’19 gemiddeld anderhalf miljoen kijkers per weekend naar ESPN keken, ligt dat aantal dit seizoen op ruim 1,7 miljoen voetballiefhebbers. Een stijging van bijna 8,5%. Alleen het seizoen zonder publiek (2020/'21) kwam enigszins in de buurt van deze cijfers.

Ook de aandacht op de publieke omroep, NOS, zit weer in de lift. In de eerste seizoenshelft van vorig seizoen zaten ruim 2,1 miljoen liefhebbers met het bord op schoot, tegenover ruim 2,3 miljoen dit jaar.

Sinds het seizoen 2019/’20 worden in de VriendenLoterij Eredivisie grasmetingen uitgevoerd. Met speciale meetapparatuur worden onder meer hardheid, balstuit, balrol en grip van de velden geanalyseerd. Clubs die aan de norm voldoen, ontvangen jaarlijks een financiële bijdrage vanuit de Europese baten. Ten opzichte van vijf jaar geleden scoren de clubs gemiddeld 11% beter op deze metingen.

Hoewel de competitie op veel fronten in de lift zit, is er één uitdaging die impact heeft op alle clubs. Nederland staat momenteel zesde op de UEFA Country Ranking, maar op basis van de behaalde coëfficiënten is het alarmfase 1 voor de clubs. De kans op behoud van plek zes wordt momenteel geschat op 34%, tegenover 54% aan het begin van het seizoen.

Voor de Nederlandse clubs ligt er in de tweede seizoenshelft dan ook een duidelijke doelstelling: presteren in Europa.

Jan de Jong, directeur Eredivisie CV: “Het gaat gewoon heel goed met de Vriendenloterij Eredivisie. Als je de cijfers ziet, kun je er gewoon niets anders van maken. We prijzen ons gelukkig zeker als je ziet wat er bijvoorbeeld momenteel in België en Frankrijk gebeurt. Waar mediacontracten niks waard blijken te zijn. Bij ons wel!"

"Misschien is het voetbal niet altijd even goed en briljant, het is wel vaak heel leuk, spannend en amusant. Dat is waar het voetbal ook voor uitgevonden is. En dat vinden de toeschouwers en kijkers gelukkig ook. De grootste amusementsindustrie van Nederland scoort onverminderd goed. De magie van de Vriendenloterij Eredivisie werkt nog steeds!”